Ba báo cáo xoay quanh tác động của nhiễm H. pylori đối với bệnh lý huyết học, chiến lược chẩn đoán và xử trí tổn thương tiền ung thư dạ dày, cùng các hướng tiếp cận mới trong điều trị hội chứng ruột kích thích (IBS). Những dữ liệu này không chỉ mở ra cơ hội quản lý hiệu quả hơn các bệnh lý đường tiêu hóa mà còn khẳng định vai trò trung tâm của tiêu hóa đối với sức khỏe toàn thân.

Hội nghị Khoa học Tiêu hóa TPHCM 2025 diễn ra sáng 17/8/2025 tại TPHCM, quy tụ khoảng 300 đại biểu. Với chủ đề “Kết nối hệ tiêu hóa toàn thân: Nhận diện – Can thiệp – Phòng ngừa”, hội nghị tập trung vào ba nội dung chính: nhiễm H.pylori và các bệnh lý huyết học, cập nhật khuyến cáo chẩn đoán – xử trí tổn thương tiền ung thư dạ dày và điều trị hội chứng ruột kích thích 2025

H. pylori – “thủ phạm giấu mặt” gây ra hàng loạt bệnh huyết học

PGS.TS.BS Huỳnh Nghĩa – Chủ nhiệm Bộ môn Huyết học, Trường Y, Đại học Y Dược TPHCM đã trình bày báo cáo cho thấy nhiễm Helicobacter pylori (H. pylori) không chỉ là nguyên nhân hàng đầu của các bệnh dạ dày – tá tràng mà còn có mối liên hệ mật thiết với nhiều rối loạn huyết học như thiếu máu thiếu sắt, thiếu vitamin B12, giảm tiểu cầu miễn dịch (ITP) và thậm chí cả u lympho MALT dạ dày. Những phát hiện này mở ra cách nhìn mới về việc quản lý, chẩn đoán và điều trị bệnh lý huyết học từ một nguyên nhân có thể điều trị được.

Trong báo cáo tại Hội nghị, PGS.TS.BS Huỳnh Nghĩa nhấn mạnh: nhiễm H. pylori không chỉ gây bệnh tiêu hóa mà còn tác động sâu rộng đến các rối loạn huyết học

PGS.TS.BS Huỳnh Nghĩa khẳng định nhiễm H. pylori là một yếu tố quan trọng tác động đến bệnh lý huyết học thông qua cơ chế bắt chước phân tử (molecular mimicry). Khi hệ miễn dịch tiếp xúc kéo dài với các thành phần của H. pylori, vốn có cấu trúc tương đồng với tế bào vật chủ, quá trình sản xuất tự kháng thể có thể khởi phát, dẫn đến nhiều rối loạn miễn dịch.

H. pylori là vi khuẩn gram âm, hình cong hoặc chữ S, sống ở lớp niêm mạc dạ dày, nơi có môi trường acid khắc nghiệt. Nhờ sản xuất urease, vi khuẩn tạo ra amoniac trung hòa acid dạ dày, giúp nó tồn tại lâu dài. Không chỉ là tác nhân gây viêm loét dạ dày – tá tràng và ung thư dạ dày, H. pylori còn mang nhiều yếu tố độc lực như CagA, VacA và BabA, vừa gây tổn thương niêm mạc, vừa can thiệp vào hệ miễn dịch của cơ thể.

Mối liên quan giữa H. pylori và thiếu máu đã được nhiều nghiên cứu ghi nhận. Vi khuẩn này gây tổn thương niêm mạc, giảm hấp thu sắt và tăng viêm mạn tính, từ đó làm giảm sản xuất hồng cầu, dẫn đến thiếu máu thiếu sắt. Tương tự, thiếu vitamin B12 cũng phổ biến ở bệnh nhân nhiễm H. pylori mạn tính do teo niêm mạc dạ dày và giảm yếu tố nội tại, khiến cơ thể không hấp thu được B12. Triệu chứng thường gặp là mệt mỏi, da xanh xao và rối loạn thần kinh; điều trị kết hợp diệt H. pylori với bổ sung B12 giúp cải thiện rõ rệt.

Một biến chứng khác là giảm tiểu cầu miễn dịch (ITP), khi H. pylori kích thích hệ miễn dịch tạo kháng thể chống tiểu cầu, dẫn đến giảm số lượng tiểu cầu và tăng nguy cơ xuất huyết. Tỷ lệ bệnh nhân ITP nhiễm H. pylori dao động từ 30 – 50%, và nhiều nghiên cứu, trong đó có tại Nhật Bản, ghi nhận số lượng tiểu cầu được cải thiện đáng kể sau khi tiệt trừ vi khuẩn. Các hiệp hội quốc tế như ASH và Maastricht V cũng đã khuyến nghị xét nghiệm và điều trị H. pylori trong quản lý ITP, đặc biệt ở khu vực có tỷ lệ nhiễm cao.

Ngoài ra, H. pylori còn có vai trò trong bệnh lý ác tính của hệ huyết học, nổi bật là u lympho MALT dạ dày. Tình trạng viêm mạn do nhiễm vi khuẩn này kích hoạt sự tăng sinh bất thường của tế bào B, thúc đẩy sự hình thành khối u. Các yếu tố như CagA có thể gây biến đổi DNA, gia tăng stress oxy hóa, tạo tiền đề cho quá trình sinh ung. May mắn là nhiều bệnh nhân ở giai đoạn sớm có thể thuyên giảm hoàn toàn chỉ bằng phác đồ diệt H. pylori, với tỷ lệ thành công từ 50–95%. Ngay cả ở dạng ung thư lympho tế bào B lớn lan tỏa (DLBCL) dạ dày giai đoạn sớm, một số ca cũng ghi nhận đáp ứng tốt khi diệt H. pylori, trước khi cần đến hóa trị chuẩn.

Báo cáo của PGS.TS.BS Huỳnh Nghĩa mở ra cách nhìn mới: diệt H. pylori có thể là chiến lược điều trị hiệu quả, ít tốn kém cho nhiều bệnh huyết học

Kết luận từ báo cáo nhấn mạnh rằng nhiễm H. pylori không chỉ là vấn đề của hệ tiêu hóa mà còn là yếu tố nguy cơ quan trọng trong nhiều bệnh huyết học, từ thiếu máu thiếu sắt, thiếu vitamin B12, ITP cho đến MALT lymphoma. Điều quan trọng là H. pylori là nguyên nhân có thể điều trị được, giúp mở ra những chiến lược quản lý đơn giản, hiệu quả và ít tốn kém, cải thiện rõ rệt chất lượng sống của bệnh nhân.

Chẩn đoán và xử trí tổn thương tiền ung thư dạ dày: Cơ hội chữa lành từ giai đoạn sớm

Ung thư dạ dày hiện là một trong 5 loại ung thư phổ biến nhất tại Việt Nam, có tỷ lệ tử vong cao do phát hiện muộn. PGS.TS.BS Quách Trọng Đức – Phó Chủ tịch Hội Khoa học Tiêu hóa TPHCM nhấn mạnh năm 2025 đánh dấu những cập nhật quan trọng trong khuyến cáo quốc tế về chẩn đoán, theo dõi và xử trí tổn thương tiền ung thư dạ dày.

PGS.TS.BS Quách Trọng Đức giới thiệu khuyến cáo về nội soi, sinh thiết và theo dõi tổn thương tiền ung thư, góp phần cải thiện tiên lượng ung thư dạ dày tại Việt Nam

Theo chuyên gia, ung thư dạ dày phát triển theo tiến trình từ viêm, teo niêm mạc, chuyển sản, dị sản, ác tính. Phát hiện sớm và can thiệp kịp thời giúp nhiều bệnh nhân có thể được điều trị triệt để bằng nội soi, không cần cắt dạ dày, hóa trị hay xạ trị, từ đó cải thiện chất lượng sống.

PGS.TS.BS Quách Trọng Đức cũng lưu ý, khái niệm “tiền ung thư” thường khiến bệnh nhân lo lắng, nhưng nhiều tổn thương tiền ung thư có thể điều trị hiệu quả. Việc theo dõi phụ thuộc mức độ tổn thương: có trường hợp không cần theo dõi sát, nhưng cũng có trường hợp cần giám sát định kỳ 1-2 năm/lần.

Trong chẩn đoán, các hệ thống phân loại nội soi như Kimura-Takemoto, EGGIM chứng minh mối tương quan tốt với mô bệnh học, hỗ trợ đánh giá teo niêm mạc và chuyển sản. Khuyến cáo ESGE/EHMSG/ESP khuyến nghị áp dụng các phân loại này để phân tầng nguy cơ ung thư. Song song, ACG 2025 nhấn mạnh sinh thiết hệ thống theo phân loại Sydney cải tiến: lấy tối thiểu 2 lọ riêng biệt ở hang vị/góc và thân vị để tăng độ chính xác. MAPS 2025 còn bổ sung cần lấy 2 mẫu ở hang vị/góc và 2 mẫu ở thân vị, đặt trong lọ riêng, có nhãn rõ ràng.

Điểm nổi bật trong cập nhật mới là không phải tất cả tổn thương tiền ung thư đều cần cắt bỏ. Chỉ những trường hợp nghi ngờ tiến triển thành ung thư mới được chỉ định cắt qua nội soi. Đây là kỹ thuật ít xâm lấn, không cần vết mổ ngoài da, không làm mất cấu trúc dạ dày, bệnh nhân hồi phục nhanh, duy trì chất lượng sống.

PGS.TS.BS Quách Trọng Đức nhấn mạnh: phát hiện sớm tổn thương tiền ung thư giúp nhiều bệnh nhân tránh được phẫu thuật cắt dạ dày và hóa trị

Kết luận báo cáo, PGS.TS.BS Quách Trọng Đức nhấn mạnh ba thông điệp then chốt: hiệu quả phòng ngừa ung thư dạ dày cao nhất khi diệt trừ H. pylori trước khi xuất hiện tiền ung thư; chẩn đoán nên kết hợp giải phẫu bệnh và phân loại nội soi; và việc theo dõi tại châu Á – Thái Bình Dương cần nghiêm ngặt hơn so với châu Âu và Mỹ do đặc thù nguy cơ cao.

Những tiến bộ này mở ra cơ hội điều trị bảo tồn, đồng thời khẳng định tầm quan trọng của tầm soát, chẩn đoán sớm và theo dõi chặt chẽ, góp phần thay đổi đáng kể tiên lượng ung thư dạ dày tại Việt Nam.

Cập nhật điều trị hội chứng ruột kích thích 2025: Từ cơ chế bệnh sinh đến chiến lược quản lý mới

Hội chứng ruột kích thích (IBS) là một trong những rối loạn tiêu hóa phổ biến nhất, ảnh hưởng đến 10-15% dân số Việt Nam, gây tác động nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống với những triệu chứng như đau bụng, rối loạn đi tiêu, lo âu kéo dài.

Trong báo cáo khoa học tại Hội nghị Tiêu hóa 2025, TS.BS Võ Hồng Minh Công – Phó Giám đốc Bệnh viện Nhân dân Gia Định đã mang đến những cập nhật quan trọng về chẩn đoán và điều trị, đồng thời nhấn mạnh đến cơ chế bệnh sinh mới “leaky gut” (rò rỉ ruột).

Báo cáo của TS.BS Võ Hồng Minh Công tại Hội nghị Tiêu hóa 2025 cập nhật chiến lược chẩn đoán và điều trị IBS theo tiêu chuẩn Rome IV

Theo tiêu chuẩn Rome IV, chẩn đoán IBS dựa vào đau bụng mãn tính hoặc tái phát ít nhất một ngày/tuần trong ba tháng liên tục, kèm thay đổi thói quen đại tiện, đồng thời cần loại trừ các bệnh lý thực thể nguy hiểm như ung thư đường tiêu hóa. Điều này cho thấy IBS không chỉ là một bệnh lý chức năng mà còn là thách thức trong chẩn đoán, vì dễ bị nhầm lẫn và bỏ sót các bệnh nặng.

Trong điều trị, các biện pháp không dùng thuốc giữ vai trò quan trọng hàng đầu, bao gồm giáo dục và trấn an để giảm lo âu, tập luyện thể dục đều đặn, ngủ đủ giấc, và chế độ ăn khoa học. Đặc biệt, chế độ ăn ít FODMAP đã chứng minh hiệu quả giảm triệu chứng bằng cách hạn chế thực phẩm sinh hơi, dễ kích ứng ruột. Bổ sung chất xơ hòa tan được khuyến nghị 20-30g/ngày, vừa giúp điều hòa phân, vừa hoạt động như prebiotics thúc đẩy lợi khuẩn phát triển.

Song song với thay đổi lối sống, thuốc chống co thắt vẫn là nền tảng trong kiểm soát triệu chứng. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh probiotics và prebiotics giúp cải thiện đau bụng và rối loạn đi tiêu, dựa trên phân tích tổng hợp 31 RCT với hơn 3.300 bệnh nhân. Ngoài ra, L-Glutamine, polyphenol, flavonoid, cũng như thử nghiệm cấy ghép hệ vi sinh đang mở ra hướng đi mới trong quản lý IBS.

Điểm nhấn quan trọng được TS.BS Minh Công đề cập là cơ chế “leaky gut” – tình trạng tăng tính thấm thành ruột, xuất hiện ở 30 – 50% bệnh nhân IBS và lên tới 60% ở nhóm IBS sau nhiễm trùng (PI-IBS). Khi hàng rào niêm mạc ruột suy yếu, độc tố vi khuẩn dễ xâm nhập vào máu, kích hoạt phản ứng viêm, dẫn đến rối loạn trục não-ruột. Đây là mục tiêu điều trị mới trong các hướng dẫn cập nhật 2025, mở ra tiềm năng sử dụng các chất phục hồi niêm mạc và cải thiện hệ vi sinh.

TS.BS Võ Hồng Minh Công đề xuất quản lý toàn diện IBS: thay đổi lối sống, chế độ ăn ít FODMAP, bổ sung chất xơ hòa tan và probiotics

Các khuyến cáo 2025 nhấn mạnh rằng, IBS cần được quản lý toàn diện: chẩn đoán đúng theo tiêu chuẩn Rome IV, loại trừ bệnh thực thể, điều chỉnh lối sống, chế độ ăn ít FODMAP, bổ sung chất xơ hòa tan và probiotics. Đồng thời, việc nghiên cứu sâu hơn về cơ chế leaky gut sẽ giúp hình thành những chiến lược can thiệp mới, không chỉ cải thiện triệu chứng mà còn nâng cao chất lượng sống cho người bệnh.

Nhìn chung, IBS không đơn thuần là bệnh lý tiêu hóa mà còn là gánh nặng tâm lý và kinh tế. Việc cập nhật điều trị đa chiều và hướng tiếp cận mới sẽ giúp bệnh nhân giảm lo âu, cải thiện sức khỏe toàn diện, đồng thời mang lại lợi ích thiết thực cho cộng đồng.

nguồn : Kênh truyền thông – Tư vấn sức khỏe ALOBACSI